Jak wskazują badania, jąkanie jest problemem nie tylko logopedycznym. Kluczowe w terapii niepłynności mówienia jest połączenie sił logopedycznych i psychologicznych. Z naszej pracy wynika, że dzieci z tym problemem cechuje podwyższony poziom lęku. Nadwrażliwość emocjonalna stanowi czynnik predysponujący do wystąpienia niepłynności mówienia. Przeżywane przez dziecko lęki, doświadczany niepokój oraz napięcie wzmacnia i nasila objawy jąkania. Jąkanie jest komunikatywnym zaburzeniem płynności mówienia o podłożu wieloczynnikowym, któremu towarzyszą zakłócenia fizjologiczne, psychologiczne, językowe i socjologiczne, a przejawia się skurczami mięśni oddechowych, fonacyjnych i artykulacyjnych, wywołujących kloniczne i toniczne blokowanie jednostek mowy, oraz dysfunkcjami objawów pozajęzykowych pod postacią stanów logofobicznych i współruchów mięśniowych (Chęciek, 2007). Mówiąc o jąkaniu, nie sposób jest wyodrębnić konkretną przyczynę powodującą to zaburzenie mowy. Możemy natomiast mówić o czynnikach, które mogą predysponować dziecko do tego rodzaju trudności, o czynnikach wyzwalających objawy oraz o tych, które mogą je wzmacniać (Szamburski, 1996).POLECAMY Czynniki predysponujące do jąkania Możemy do nich zaliczyć predyspozycje dziedziczne, czyli występowanie jąkania w rodzinie, predyspozycje wrodzone, uwarunkowane istnieniem ewentualnych zaburzeń w okresie życia prenatalnego, poród, w którego niewłaściwym przebiegu można dopatrywać się przyczyn zmian ośrodkowego układu nerwowego dziecka, nieprawidłowości rozwoju w okresie niemowlęcym, nietypowo przebiegającą lateralizację, opóźniony lub przyspieszony rozwój mowy, nadwrażliwość emocjonalną. Czynniki wyzwalające To przede wszystkim reakcja na przeżyty stres bądź przeżywany stres psychologiczny, który może być spowodowany: silnym przestraszeniem, urodzeniem się młodszego rodzeństwa, rozłąką z opiekunami, zmianą sytuacji społecznej, np. pójściem do przedszkola, silnym przeżyciem pozytywnym, np. powrotem, po długiej nieobecności, jednego z opiekunów. Czynniki wzmacniające Do nich należą przede wszystkim: odzyskanie uwagi rodziców, utraconej w momencie pojawienia się młodszego rodzeństwa, rywalizowanie ze starszym rodzeństwem o względy rodziców, naśladowanie jąkania opiekuna i zdobywanie w ten sposób jego akceptacji, która stanowi silne wzmocnienie, karanie rodziców własnym jąkaniem, uciekanie w jąkanie przed trudnymi sytuacjami społecznymi. Terapia upłynniania mowy Każda terapia logopedyczna powinna być prowadzona w ścisłej współpracy z rodzicami, zwłaszcza w przypadku jąkania. W terapii tej dysfunkcji mowy skupiamy się na upłynnianiu mowy dziecka. Na ten aspekt należy jednak spojrzeć szerzej i zdać sobie sprawę z tego, że wypracowanie płynnej mowy w gabinecie logopedy nie musi mieć (i, niestety, często nie ma) przełożenia na sytuacje komunikacyjne, z którymi dziecko spotyka się poza nim. Upłynnianie mowy dziecka to nie tylko ćwiczenia czysto techniczne, związane z samym mechanizmem aktu mówienia. Na płynność mowy wpływają również: samopoczucie, szeroko pojęta sytuacja komunikacyjna (sposób rozmowy, miejsce rozmowy czy też sam rozmówca), a także pewność siebie, poczucie bezpieczeństwa, poczucie własnej wartości, umiejętność rozpoznawania emocji, odczytywania ich oraz przeżywania. Nie sposób jest zatem podejść do diagnozy i terapii jąkania inaczej, jak tylko interdyscyplinarnie. Ze względu na specyfikę tego zaburzenia mowy relacje z rówieśnikami są dla jąkającego się dziecka problematyczne. Wieloczynnikowa koncepcja jąkania zakłada indywidualną kombinację uzupełniających się czynników, które mogą stanowić przyczynę wystąpienia tego zaburzenia mowy. Są to czynniki fizjologiczne, lingwistyczne (związane z mową i językiem), psychologiczne oraz środowiskowe. Badania naukowe wyraźnie pokazują, że brakuje dowodów na to, by w jakimś stopniu rodzice przyczyniali się do powstania jąkania u dzieci (Kloth i in., 1995b). Niemniej jednak uwidacznia się u nich pewnego rodzaju lęk. Jąkanie u dziecka może spowodować zmianę stylu interakcji rodziców (Kloth i in., 1998, Meyers i Freeman, 1985a, 1985b), co może wynikać ze zwiększonego niepokoju wywołanego dysfluencją mowy dziecka (Zenner i in., 1978). Potwierdzono, że rodzice mają większe obawy w interakcji z jąkającym się dzieckiem niż z dzieckiem mówiącym płynnie (Zenner i in., 1978). Dziecko może odczuć zaniepokojenie rodzica i w jakiś sposób zareagować. Może w ten sposób zostać wywarty wpływ na jego świadomość problemu i stosunek do własnej mowy. Niepokój rodziców może determinować rodzaj reagowania na własne dziecko (Biggart i in., 2007; Douglas, 2005), a ich funkcjonowanie w rolach rodzicielskich, wskutek silnych emocji, może stać się mniej spójne (Allen i Rapee, 2005). Zatem nie sposób jest przejść obojętnie wobec uwidaczniającego się u rodziców oraz dzieci lęku. Temu aspektowi, w procesie zarówno diagnostycznym, jak i terapeutycznym należy przyjrzeć się bardzo uważnie. Odczuwanie lęku a jąkanie Uczucie lęku i strachu często towarzyszy nam w życiu codziennym i chroni nas przed różnymi niebezpieczeństwami. Pod wpływem zagrażającego bodźca uruchamia się nasz układ nerwowy i reagujemy ucieczką lub podejmujemy walkę. Nadmierne i częste przeżywanie lęku może jednak utrudniać lub całkowicie dezorganizować życie. Dzieje się tak również z dziećmi. Jeśli nasz pacjent często jest spięty, towarzyszy mu uczucie zakłopotania, jest nadwrażliwy na krytykę, notorycznie unika określonych sytuacji lub miewa widoczne oznaki zdenerwowania (czerwienienie się, szybszy oddech, pocenie się rąk), może mieć trudności natury lękowej. Późne wykrycie problemu może skutkować utrwalaniem się lęków lub rozwojem poważnych zaburzeń lękowych, takich jak: fobie, napady lęku panicznego, zaburzenia depresyjne. Stan psychiczny dziecka ma również decydujący wpływ na przebieg i rozwój jąkania oraz postępy w terapii. W języku potocznym często używamy takich sformułowań jak: nerwicowy, nadwrażliwy emocjonalnie czy neurotyczny. Chociaż określenie „nerwica” nie występuje aktualnie w nowoczesnych klasyfikacjach chorób, to jednak chętnie je stosujemy do określenia stanu naszych pacjentów. Definicje zaburzeń nerwicowych na przestrzeni lat uległy znacznym zmianom. Aktualnie rozumiemy je jako: grupę zaburzeń niepsychotycznych o przewlekłym przebiegu, bogatej i różnorodnej symptomatologii, niekiedy intensywnej i wywołującej u chorego poczucie dyskomfortu i znaczne cierpienie (ICD-10). Niezależnie od kwestii terminologicznych schorzenia określane mianem nerwicowych powinny być rozumiane jako wynik skojarzonego oddziaływania czynników: biologicznych, społeczno-kulturowych oraz psychologicznych, które dotyczą sfery postrzegania, przeżywania myślenia oraz zachowania (Bryńska, 2005). Kluczowe dla nas jest rozróżnienie „lęku jako cechy” oraz „lęku jako stanu”. „Lęk jako stan” jest rozumiany jako stan przejściowy, którego charakteryzuje duża zmienność pod wpływem oddziaływania różnego rodzaju czynników zagrażających. „Lęk jako cecha” rozumiany jest jako względnie stała cecha osobowości i jest odpowiedzialny za różnice indywidualne (Spielberger, 1977). U dzieci z wysokimi wynikami w testach diagnozujących lęk jako cecha jest posiadanie określonej dyspozycji behawioralnej do postrzegania niegroźnych sytuacji jako zagrażających i reagowania na nie stanami lękowymi. Takie dzieci często przeżywają uczucie napięcia, zakłopotania i niższości w kontaktach z innymi, są nadwrażliwe na krytykę, przesadnie oceniają potencjalne zagrożenia (Bryńska, 2005). Większość z nas miewa od czasu do czasu różne stany niepokoju. Niektóre lęki są właściwe dla określonej fazy rozwojowej. Pewne prawidłowości można zaobserwować również u dzieci. Dziecko w czasie swojego rozwoju przechodzi przez pewne fazy stanów lękowych. Mimo różnic indywidualnych, każdy wiek ma swoje właściwości. Lęki te pojawiają się zazwyczaj szybko i dość szybko znikają. Często po okresie przeżywania danego lęku następuje fascynacja jego przedmiotem. Charakterystyka lęków dziecięcych 4 Lęki słuchowe; ciemność; dzikie zwierzęta; wyjście matki 5 Potłuczenie się przy upadku; ciemność; obawa, że matka nie wróci; źli i niemili ludzie; zaczyna rozwijać się wyobraźnia dziecka i tworzy ono wyobrażenia duchów i półludzkich-półzwierzęcych potworów 6 Duże natężenie lęków: bodźce dźwiękowe; duchy; wiedźmy; obawa przed zgubieniem się, lęk przed ogniem, wodą, błyskawicami; lęk przed samodzielnym zasypianiem i pozostaniem samym w domu; obawa, że matce może stać się coś złego; lęk przed pobiciem przez innych, skaleczeniem i widokiem krwi; obawa przed zranieniem 7 Ciemność, strych, piwnice; duchy, wiedźmy; lęk przed wojną, szpiegami i włamywaczami, ludźmi chowającymi się w szafach; przed brakiem akceptacji ze strony innych 8–9 Mniejsza liczba i natężenie lęków dotyczących ciemności czy wody; obawy dotyczą głównie własnych zdolności, porażki i szkoły; lęki zapoczątkowane w mediach 10 Dużo lęków: dzikie zwierzęta, węże; ogień; przestępcy i mordercy, włamywacze 11–12 Lęk przed brakiem akceptacji ze strony rówieśników; lęki związane z wyglądem i niepowodzeniami Podczas wywiadów psychologicznych z rodzicami bardzo często oprócz problemu jąkania zgłaszany jest również problem dużej wrażliwości emocjonalnej dziecka. Rodzice sygnalizują nadmierne przejmowanie się codziennymi sprawami przez swoje pociechy. Często podają, że dziecko nie chce samo spać, ponieważ się boi. Deklarują, że z trudem przyjmują uwagi innych osób. Rodzice opowiadają o dużych ambicjach swojego dziecka, perfekcjonizmie i często powracających stanach lękowych. Nierzadko przytaczają przykłady o trudnościach w zasypianiu, wybudzaniu się w nocy czy trudnościach w nawiązywaniu kontaktów z innymi. Niepłynność mowy a nadwrażliwość emocjonalna W latach 2011–2014 w Specjalistycznej Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej TOP w Warszawie zostały przeprowadzone badania psychologiczne dzieci z problemami niepłynności w mówieniu pod kątem nadwrażliwości emocjonalnej. Badania prowadzone były przez Alicję Pałac-Nożewską i objęły próbę 35 dzieci, w tym 13 dziewczynek oraz 22 chłopców. Z uwagi na duże zróżnicowanie wiekowe podzielono grupę na dwie podgrupy. Pierwszą z nich stanowiły dzieci w wieku 4–6 lat, drugą – dzieci w wieku 7–12 lat. Zarówno młodsze jak i starsze dzieci zostały poddane badaniom testami projekcyjnymi. Starsze dzieci dodatkowo zostały przebadane kwestionariuszami osobowości. Lęki badanych dzieci z obu grup wiekowych, uwidocznione w testach projekcyjnych, zostały podzielone na następujące kategorie: lęki pochodzące z wyobraźni (np.: ciemność, duchy, koszmary, potwory, horrory, smoki, przestępcy), lęki związane ze zwierzętami (np.: niedźwiedzie, nietoperze, pająki, wilki, pszczoły, rekiny), lęki związane z przyrodą (np.: wulkan), lęki natury społecznej (np.: wyśmiewanie, samotność, obawa popsucia czegoś), lęki związane ze szkołą (np.: koleżanki i koledzy, bicie, język polski [przedmiot], oceny w szkole, samotność), lęki związane z rodziną (np.: kłótnie rodziców, opuszczenie przez ojca, bicie, gniew rodziców, krzyk rodziców za słabe oceny, złość mamy, śmierć kogoś bliskiego), lęki związane ze zdrowiem. Wśród dzieci badanych testami projekcyjnymi widać wyraźną różnicę między dziewczynkami a chłopcami. Wśród dziewczynek w wieku przedszkolnym dominują lęki pochodzące z wyobraźni oraz związane ze szkołą. W wieku szkolnym lęki te przybierają na sile, co jest ogólną tendencją większości skategoryzowanych lęków. Warto zauważyć, że lęki związane ze szkołą pojawiają się u dziewcząt już w wieku przedszkolnym (u ponad 60% badanych), co może sugerować tendencje do nadmiernego zamartwiania się przyszłością. Wśród chłopców w wieku przedszkolnym dominują lęki pochodzące z wyobraźni. Można wyodrębnić również te związane z przyrodą (u dziewcząt nie występowały lęki tej kategorii). W wieku szkolnym następuje jednak wyraźny przyrost lęków natury społecznej, tych związanych ze szkołą oraz rodziną. W tym okresie ma miejsce również wyraźna tendencja spadkowa lęków związanych z wyobraźnią, zwierzętami i przyrodą. W przeprowadzonych badaniach dzieci jąkające się uwidoczniły wyraźne powiązanie między kategoriami przeżywanych lęków (pochodzące z wyobraźni, natury społecznej, związane ze szkołą i rodziną) a czynnikami niejednokrotnie wyzwalającymi i/lub wzmacniającymi jąkanie. Ze względu na specyfikę tego zaburzenia mowy relacje z rówieśnikami są dla jąkającego się dziecka problematyczne. Możliwa logofobia (a także przewidywanie trudności w płynnym mówieniu i reakcji otoczenia na objawy jąkania) oraz problemy w relacjach występujące w rodzinie i bliskim, ważnym dla dziecka otoczeniu mogą predysponować dziecko do silniejszego przeżywania lęku, czego następstwem są często wzmocnione objawy jąkania. Warto podkreślić, że rodzice, sygnalizując nadwrażliwość swoich dzieci, często podkreślają, iż fakt ten znacząco wpływa na ich codzienne życie i często nawet je dezorganizuje. Zauważyli, że emocjonalność oraz podatność na stres nasilają jąkanie, co również potwierdzają badania przeprowadzone w poradni. Dodatkowo wyniki badań starszych dzieci, badanych kwestionariuszami osobowości, wskazują na ogólną tendencję do przeżywania lęków, niepokojów oraz doświadczania różnego rodzaju obaw wraz z towarzyszącymi im objawami psychosomatycznymi. W badanej grupie można zauważyć większe tendencje neurotyczne u chłopców niż u dziewcząt. Pozwala to postawić hipotezę o wyższym poziomie lęku u chłopców z problemem jąkania aniżeli u dziewcząt. Częściej u chłopców można zaobserwować drżenie rąk, przyspieszone bicie serca, zamartwianie się czy negatywne myśli lu... Pozostałe 70% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów Co zyskasz, kupując prenumeratę? 6 wydań magazynu "Forum Logopedy" Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online Możliwość pobrania materiałów dodatkowych ...i wiele więcej! Sprawdź

Nerwica u dzieci objawia się niewyjaśnionymi bólami brzucha, głowy czy kołataniem serca. Wiedzę o istnieniu tej grupy schorzeń powinien mieć każdy rodzic, ponieważ niewłaściwe postępowanie w przypadku nerwicy u dziecka może tylko pogarszać przebieg problemu. Spis treściObjawy nerwicy u dzieciPrzyczyny nerwicy u dzieciLeczenie nerwicy u dzieci Nerwica u dzieci (w różnej postaci) szacunkowo dotyczy nawet co piątego dziecka, ale częstość występowania zaburzeń lękowych jest różna w zależności od wieku. Współcześnie pojęcie nerwicy, którego w medycynie używa się od XVIII wieku, jest używane coraz rzadziej. Różne problemy z tej grupy schorzeń psychiatrycznych – ze względu na dominujący wśród nich objaw – częściej określane są jako zaburzenia lękowe. Objawy nerwicy u dzieci Lęk stanowi podstawową dolegliwość związaną z nerwicą u dzieci. Towarzyszą mu jednak również inne objawy, które są zależne od typu występującego u pacjenta zaburzenia. Zaburzenie lękowe uogólnione W zaburzeniu lękowym uogólnionym lęk odczuwany jest przez dziecko w zasadzie przez cały czas, jednakże jest to lęk o stosunkowo niewielkim nasileniu. Dotyczyć on może różnych wydarzeń, takich jak np. wizja otrzymania negatywnej oceny w szkole czy niepowodzenia w zawodach sportowych. Lękowi w tym przypadku towarzyszyć mogą problemy ze snem, pogorszenie koncentracji oraz rozdrażnienie. Zaburzenie paniczne Napadami paniki nazywa się stany silnego lęku, którym towarzyszą dolegliwości somatyczne ( problemy z oddychaniem czy znaczne przyśpieszenie czynności serca). W przebiegu zaburzenia panicznego u dzieci, napady pojawiać się mogą całkowicie niespodziewanie, co więcej – obawa przed doświadczeniem następnego ataku może być tak wielka, że sama w sobie może wyzwolić kolejny epizod paniki. Fobie specyficzne Zgodnie z nazwą, dzieci cierpiące na fobię specyficzną odczuwają lęk związany z jakimś konkretnym przedmiotem lub zjawiskiem. Nadmierny, patologiczny strach mogą powodować zwierzęta i owady, ale i jazda samochodem po moście czy lot samolotem. W przypadku fobii specyficznej dziecko stara się unikać czynników lękotwórczych, a w przypadku zetknięcia się z nimi może reagować płaczem lub złością. Fobia społeczna Dorastający pacjenci z fobią społeczną unikają kontaktów szczególnie z osobami nieznajomymi. W przypadku narażenia na takie spotkanie, mogą one unikać rozmowy czy kontaktu wzrokowego, pojawia się u nich również znaczny dyskomfort związany ze znalezieniem się w niewygodnej sytuacji. Fobia społeczna może być źródłem problemów, ponieważ dziecko jej doświadczające (w skrajnych przypadkach) może odmawiać wychodzenia do szkoły czy też starać się w ogóle jak najrzadziej opuszczać dom, aby uniknąć kontaktu z innymi ludźmi. Czasami jako objaw fobii społecznej wymienia się mutyzm wybiórczy, który polega na tym, że dziecko ogólnie umiejące prawidłowo mówić przestaje rozmawiać z osobami, których nie zna. Lęk separacyjny Lęk separacyjny jest jedną z postaci dziecięcej nerwicy, w której mały pacjent nie może znieść rozstania ze swoimi opiekunami. Sam moment rozstawania się z rodzicem (np. rozłąka na czas pójścia do pracy) czy nawet wyłącznie myśl o niej wzbudzają lęk, płacz i rozdrażnienie dziecka. Może ono podejmować różnego rodzaju działania, aby zatrzymać opiekuna przy sobie, np. zgłaszać występowanie dolegliwości somatycznych, takich jak ból brzucha czy głowy. Lęk separacyjny może powodować też niechęć dziecka do opuszczania domu. Dotyczyć to może zarówno wyjścia do szkoły, jak i wyjazdu na wycieczkę bez rodziców. Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (nerwica natręctw) Spośród wszystkich opisywanych objawów, zapewne to właśnie zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne wydawać się mogą najbardziej uciążliwe dla otoczenia. W ich przebiegu wyróżnia się dwie składowe: obsesje, czyli niechciane, wciąż pojawiające się uporczywe myśli oraz kompulsje, czyli czynności, których wykonanie uspokaja chorego i powoduje czasowe ustąpienie obsesji. Dzieci z nerwicą natręctw mogą mieć rozmaite objawy, na przykład pacjent z obsesją dotyczącą czystości może zmieniać ubrania wielokrotnie w ciągu doby czy też wciąż myć ręce. Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne mogą znacznie zaburzać funkcjonowanie dziecka, ponieważ zdarza się, że wykonywanie kompulsji zajmuje mu nawet większą część doby. Przyczyny nerwicy u dzieci Nerwica u dzieci nie ma jednej, konkretnej przyczyny. Pod uwagę w patogenezie zaburzeń lękowych u dzieci brane są zarówno defekty anatomiczne struktur mózgowia i zaburzenia dotyczące układów neuroprzekaźnikowych. Podejrzewane o wpływ na rozwój nerwicy są też obciążenia genetyczne, zauważalna jest bowiem tendencja do zwiększonej częstości występowania problemu u tych dzieci, których rodzice chorują lub też chorowali w przeszłości na zaburzenia lękowe. Pewne czynniki środowiskowe także (a według niektórych autorów – przede wszystkim) miewają związek z początkiem wystąpienia nerwicy u dzieci – ryzyko, że niektóre sytuacje mogą wywoływać zaburzenia lękowe wzrasta szczególnie wtedy, gdy dziecko ma wspominane powyżej predyspozycje do rozwoju tego typu problemów. Mowa w tym przypadku o: zmianie szkoły, klasy czy miejsca zamieszkania, doświadczaniu przemocy (fizycznej i/lub psychicznej) ze strony rówieśników lub rodziny, braku wsparcia ze strony najbliższego otoczenia, śmierci bliskiej osoby, nieprawidłowościach wychowawczych, którymi mogą być zarówno nadmierna opiekuńczość rodziców, jak i zbyt częste krytykowanie dziecka. Czytaj też: Fobia szkolna - co robić, gdy dziecko nie lubi chodzić do szkoły? Powody, dla których dzieci symulują choroby Leczenie nerwicy u dzieci Podstawę leczenia dziecięcych nerwic stanowią różnego typu oddziaływania psychoterapeutyczne, takie jak: psychoedukacja, terapia rodzin, terapia grupowa, psychoterapia, trening umiejętności społecznych, ćwiczenia relaksacyjne. Rodzice dziecka z nerwicą otrzymują od specjalisty porady dotyczące tego, w jaki sposób reagować na występujący u ich potomka lęk. Nie powinno się bowiem podtrzymywać pacjenta w przekonaniu, że unikanie czynnika powodującego lęk to dobre wyjście – jest zupełnie odwrotnie, bo takie postępowanie może prowadzić do nasilenia stopnia nerwicy. W sytuacji, gdy metody psychoterapeutyczne nie dają satysfakcjonującej poprawy stanu pacjenta, zastosowana może być farmakoterapia. W przypadku farmakologicznego leczenia nerwic u dzieci największe znaczenie odgrywają środki antydepresyjne z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), które redukują stopień nasilenia lęku. Efekt leczenia zauważalny jest jednak dopiero po pewnym czasie. Doraźnie, do szybkiej redukcji natężenia lęku, stosowane u dzieci mogą być benzodiazepiny czy hydroksyzyna – leków tych jednak w tej grupie wiekowej się unika, podawane są one pacjentom tylko w razie konieczności. M jak mama - Jak odczytywać siatki centylowe?

Przyczyny jąkania u dzieci Jąkanie to problem, którego przyczyny nie są jednoznacznie ustalone. Jąkanie to niepłynność mówienia skorelowana z reakcjami, które tę niepłynność powodują. Wskazuje się na kilka czynników, które mogą mieć związek z jąkaniem u dzieci: przyczyny emocjonalne – uważa się, że mogą odpowiadać za nagłe jąkanie u dzieci. Traumatyczne doświadczenia mogą skutkować jąkaniem. jąkanie na tle nerwowym – może występować w sytuacjach stresujących, podczas gdy na co dzień mowa u dziecka jest prawidłowa, przyczyny organiczne, np. uszkodzenie układu oddechowego, uszkodzenie aparatu mowy, zaburzenia słuchu, choroby neurologiczne, komplikacje okołoporodowe, wypadki i urazy, wówczas pojawia się nagłe jąkanie u dzieci, w niektórych przypadkach zauważa się powtarzalność problemu z jąkaniem w rodzinie, opóźniony rozwój mowy. Jąkanie najczęściej pojawia się u dzieci w wieku przedszkolnym. Jąkanie dzieci może, ale nie musi towarzyszyć innym zaburzeniom w zakresie mówienia lub zaburzeniom rozwojowym. Jąkanie może mieć różny obraz kliniczny, a w związku z tym różne objawy. Podział jąkania u dzieci ze względu na przyczyny: z uwagi na rodzaj skurczów wyróżnia się jąkanie kloniczne, toniczne, toniczno-kloniczne, z uwagi na lokalizację skurczów: jąkanie oddechowe, fonacyjne, artykulacyjne, z uwagi na logofobię (strach przed mówieniem): preneurotyczne, neurotyczne. Jąkanie u dzieci – objawy Jąkanie u dzieci to nie tylko najczęściej kojarzone z jąkaniem zacinanie się i powtarzanie sylab. Objawy jąkania mogą być następujące: powtarzanie głosek (może dotyczyć głosek zarówno na początku wyrazu, jak i na końcu, czy w środku), powtarzanie słów, powtarzanie fragmentów zdań, przedłużanie głosek, przedłużanie pauz, przerw między wyrazami, zdaniami, zbyt szybkie tempo mowy (tachylalia) lub zbyt wolne tempo mowy (bradylalia), zaburzony rytm mowy. Jąkanie u dzieci w wieku przedszkolnym może powodować trudności w relacjach z rówieśnikami, trudności w artykułowaniu swoich potrzeb, lęki, dodatkowy stres związany z utrudnioną komunikacją interpersonalną. Jąkanie u dzieci może mieć różny stopień. Wyróżniamy lekkie, średnie lub znaczne jąkanie: lekkie jąkanie u dzieci – nie towarzyszy mu lęk przed mówieniem, komunikacja nie jest utrudniona lub jest utrudniona tylko nieznacznie. Dziecko może nawet nie zauważać, że ma problem z mówieniem. średnie jąkanie u dzieci może objawiać się przeciąganiem głosek lub pauz. Dziecko może być świadome tego problemu. Średnie jąkanie u dzieci zdarza się na tle nerwowym, w sytuacjach stresowych. znaczne jąkanie – silny strach przed mówieniem, silne blokady artykulacyjne. Jąkanie – czy zniknie samoistnie? Jąkanie się może być problematyczne zarówno dla jąkającego się dziecka, jak i dla jego otoczenia. Jak reagować, gdy dziecko się jąka? Gdy nagłe jąkanie pojawia się u trzylatka, czy jest szansa, że równie nagle samo zniknie? – Jąkanie, czyli niefizjologiczna niepłynność mowy, nieleczone nie przechodzi, a nawet może się pogłębić. Od tego stanu należy rozróżnić fizjologiczną niepłynność mowy, która zwykle występuje u dzieci w wieku 2-3 lat. Dziecko, poznając dużo nowych słów, gwałtownie nabywając nowych umiejętności, potrzebuje czasu, by je opanować, więc zdarza mu się powtarzanie słów czy sylab, czyli tzw. echolalia. Natomiast wraz z rozwojem mowy zwykle to samoistnie zanika. Jeśli niepłynność się utrzymuje, należy jak najszybciej udać się do logopedy i rozpocząć terapię – zwraca uwagę Kinga Smirnova, logopedka. Jąkanie u 2-latka czy 3-latka może więc przejść samoistnie, o ile jest to stan fizjologiczny. W przypadku jąkania u 4-latka, którego zasób słownictwa i umiejętności w zakresie mówienia powinny być na wyższym poziomie, nie należy czekać aż „samo zniknie”, lecz warto udać się na leczenie. Leczenie jąkania u dzieci Czy leczenie jąkania u dzieci jest skuteczne i jeśli tak, to jakie? Terapia jąkania u dzieci to trening płynności mówienia oparty o różne techniki i metody. Ćwiczenia dla jąkających się: bezpośrednie – czyli metody wpływające na jąkanie dzieci przez ćwiczenia oddechowe, słuchowe, fonacyjne, artykulacyjne → w zależności od potrzeby dziecka mogą skupiać jego uwagę na mówieniu lub odwracać uwagę od mówienia, np. gdy dziecko ma lęki związane z mówieniem, pośrednie – metody leczenia jąkania się dzieci bez korygowania niepłynności mowy, lecz wpływające na podstawowe mechanizmy mówienia, kompleksowe ćwiczenia dla jąkających się, czyli łączące metody bezpośrednie i pośrednie. Najczęściej praktykowane metody leczenia jąkania skupiają się na dwóch zasadach: mówienie bardziej płynne lub jąkanie bardziej płynne. Najbardziej znane i stosowane metody to metoda Gutzmana, metoda Froeschelsa, metoda Fernau-Hora, metoda Van Ripera, metoda Shechana, metoda Frazera. W leczeniu jąkania u dzieci stosuje się rytmizację mówienia, wydłużanie mówienia, techniki oddechowe/przepływ powietrza, techniki startu mowy, techniki uczenia się. Należy pamiętać, że jąkanie u dwulatka, trzylatka, czy też jąkanie u dziecka 4-letniego albo jąkanie u dziecka 5-letniego każdorazowo wymaga znalezienia powodu, dla którego dziecko zaczyna się jąkać. Pamiętajmy, że jąkanie się dzieci może mieć różne przyczyny. Terapię jąkania można znaleźć w dużych miastach, jak i online. Ćwiczenia na jąkanie u dzieci w wielu przypadkach przynoszą dobre skutki. Im wcześniej wdrożona zostanie terapia, tym może być skuteczniejsza. Jąkanie u dzieci w wieku szkolnym może być trudniejsze do wyleczenia niż jąkanie u dzieci młodszych. Późniejsze przystąpienie do leczenia jąkania może skutkować także trudnościami w relacjach z rówieśnikami lub nauczycielami, dokuczaniem przez rówieśników, niechęcią do nauki.

^{Jąkanie to nie wyrok. Poradnik dla rodziców, książka wydana w 2022 roku. W okresie dzieciństwa 5% dzieci doświadcza trudności z płynnym i swobodnym wypowiadaniem się. U większości to mija (przyjmuje się, że w trzech przypadkach na cztery) , jednak jedno dziecko z tej czwórki, o ile nie podejmiemy odpowiednich działań, może} Zaburzenia lękowe to grupa bardzo różnorodnych zaburzeń, które jednak mają wspólną genezę historyczną związaną z pojęciem „nerwicy”, a w ich powstawaniu, rozwoju i przebiegu bardzo istotną rolę odgrywają czynniki psychologiczne. Fot. Według klasyfikacji ICD-10 zaliczamy do nich zaburzenia lękowe, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (obsessive-compulsive disorder – OCD), reakcję na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne, zaburzenia dysocjacyjne, zaburzenia występujące pod postacią somatyczną oraz inne zaburzenia nerwicowe. W rozwoju zaburzeń nerwicowych ważną rolę odgrywają czynniki psychologiczne, przyczyny ich powstawania można rozważać w pełni, opierając się na tzw. modelu biopsychospołecznym. Uwzględnia on także czynniki biologiczne, środowiskowe, społeczne czy kulturowe. Ich złożoność rozpatruje się indywidualnie w przypadku konkretnego pacjenta i konkretnego zaburzenia. Ważne Osoby cierpiące na zaburzenia nerwicowe wymagają konsultacji specjalisty w celu prawidłowej diagnostyki i różnicowania z innymi zaburzeniami psychicznymi oraz chorobami somatycznymi. Leczenie zaburzeń nerwicowych powinno być kompleksowe, ale w znacznym zakresie tych zaburzeń leczeniem z wyboru jest psychoterapia i psychoedukacja. Oddziaływania te mają na celu zmianę podejścia pacjenta do przeżywanych przez niego dolegliwości i cierpienia oraz zmianę sposobu jego funkcjonowania, co może przynieść poprawę w postaci całkowitego ustąpienia objawów lub umiejętności reagowania na ich występowanie i radzenie sobie z nimi w sposób korzystny dla pacjenta. Z kolei farmakoterapia w niektórych przypadkach zaburzeń nerwicowych albo nie jest zalecana, albo stanowi tylko leczenie uzupełniające w określonych sytuacjach i stanach. Ale może być także podstawą długoterminowego leczenia, jak np. w przypadku niektórych zaburzeń lękowych (lęk napadowy/paniczny, lęk uogólniony, fobia społeczna), czy zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego. Zaburzenia lękowe w postaci fobii Do tej grupy zaburzeń zalicza się między innymi agorafobię, fobie społeczne czy specyficzne postacie fobii. Lęki fobiczne wywołane są jakimś (zawsze tym samym i dobrze przez pacjenta identyfikowanym) obiektywnie niegroźnym czynnikiem (zwierzę, przedmiot, zjawisko) czy wydarzeniem zewnętrznym lub sytuacją, które pacjent odbiera jako zagrażające, stara się ich unikać, a w ich obecności odczuwa znaczny dyskomfort, lęk, a nawet cierpienie. Już samo myślenie o takich sytuacjach może powodować pojawienie się lęku – lęku antycypacyjnego. Agorafobia występuje wtedy, kiedy pacjent odczuwa silny lęk przed tłumem ludzi, miejscami publicznymi czy sytuacjami, z których nie można się wycofać, uciec, uzyskać szybkiej pomocy, np. podróżowanie środkami komunikacji (zawłaszcza zatłoczonymi), przebywanie w kościele lub galerii handlowej, stanie w dużej kolejce. Nasilający się lęk agorafobiczny doprowadza do unikania takich sytuacji i narastających u pacjenta trudności z wyjściem z domu, aż do zupełnej niemożności opuszczenia miejsca zamieszkania bez towarzystwa innych osób. Agorafobii – gdy jest długotrwała i znacznie nasilona – mogą towarzyszyć objawy depresyjne. Częste jest również współwystępowanie agorafobii z napadami lękowymi. Fobia społeczna (zespół lęku społecznego) należy do najczęściej występujących zaburzeń psychicznych i dotyka około 5–10% populacji. W jej przebiegu występuje narastający lęk przed oceną i ośmieszeniem, poniżeniem, „zbłaźnieniem się” przed innymi ludźmi w sytuacjach społecznych, w których według pacjenta uwaga innych jest skoncentrowana na nim. Pacjent obawia się, że w sytuacjach społecznych będzie miał zupełną pustkę w głowie, nie będzie w stanie nic powiedzieć lub też to co powie, będzie nieodpowiednie, śmieszne, niemądre i nieatrakcyjne. Często pojawia się również obawa przed utratą kontroli nad sobą w tych sytuacjach. Lękowi towarzyszą ponadto często nieprzyjemne objawy somatyczne, kołatanie serca, uczucie braku tchu, gorąca, pocenie się, czerwienienie się, drżenie rąk i mięśni. Już samo wyobrażenie sobie takiej sytuacji może wywoływać silny lęk (antycypacyjny). Osoba dotknięta fobią społeczną jest zwykle przekonana, że wspomniane objawy są dla wszystkich widoczne i ją kompromitują i ośmieszają. Pacjent zdaje sobie sprawę z nadmierności przeżywanego lęku, nie potrafi jednak sobie z nim poradzić. Osoby te zazwyczaj nie mają problemu z przebywaniem w „anonimowym” tłumie ludzi. Natomiast mogą odczuwać lęk np. przed przebywaniem w małej określonej grupie osób (z wyjątkiem najbliższej rodziny), przed wystąpieniami publicznymi, spożywaniem posiłków w miejscach publicznych, korzystaniem z publicznych toalet, przed przebywaniem w obecności osób przeciwnej płci. Nasilający się w takich sytuacjach lęk doprowadza do stopniowego zaniechania uczestniczenia w takich sytuacjach, aż do całkowitego ich unikania. Powyższy obraz przedstawia tzw. uogólnioną postać fobii społecznej. Poza nią wyróżnia się również tzw. specyficzną (prostą) fobię społeczną, ograniczoną wyłącznie do nasilonej tremy i lęku przed publicznymi wystąpieniami (wygłaszanie wykładów, występy sceniczne, odpowiadanie na lekcjach). Objawy najczęściej rozpoczynają się w okresie dorastania i bez odpowiedniego leczenia mogą przyjmować postać przewlekłą, znacznie upośledzając codzienne funkcjonowanie społeczne i zawodowe. Nierzadko mogą współwystępować z nimi inne zaburzenia lękowe, afektywne (np. depresja) lub nadużywanie substancji psychoaktywnych. Osoby dotknięte fobią społeczną są narażone na większe ryzyko uzależnień – mogą za pomocą np. alkoholu próbować radzić sobie z przykrymi objawami, „dodawać sobie odwagi”. Takie działanie jest jednak nieskuteczne, a nawet może nasilać i utrwalać objawy. Skuteczne leczenie osób cierpiących na fobię społeczną obejmuje farmakoterapię i/lub psychoterapię. Czasami korzystne może być łączne zastosowanie tych metod. Niestety, osoby z fobią społeczną rzadko poszukują profesjonalnej pomocy, tkwiąc w przekonaniu że „taka już moja natura i nic się z tym nie da zrobić”. Farmakoterapia polega na przyjmowaniu niektórych leków przeciwdepresyjnych (np. inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, wenlafaksyna, bupropion, moklobemid). Czasami stosuje się tymczasowe i krótkoterminowe leczenie uzupełniające z wykorzystaniem pochodnych benzodiazepiny. W leczeniu osób doświadczających nieadekwatnego lęku przed wystąpieniami publicznymi pomocny bywa propranolol. Fobię społeczną należy odróżniać od tzw. zwykłej nieśmiałości. Oba te stany mają pewne cechy wspólne (odczuwanie nasilonego pobudzenia autonomicznego w sytuacjach społecznych – np. przyspieszona akcja serca, rumienienie się, pocenie się, słabiej rozwinięte umiejętności społeczne oraz unikanie sytuacji społecznych), jednak istnieją między nimi istotne różnice. Należy do nich przede wszystkim: nasilenie unikania sytuacji społecznych, poziom pogorszenia funkcjonowania społecznego i zawodowego oraz przebieg dolegliwości. Osoby nieśmiałe funkcjonują lepiej niż pacjenci z fobią społeczną, a występujące u nich objawy mają zmienny i przejściowy charakter (w przeciwieństwie do osób z fobią społeczną). Specyficzne (izolowane) postacie fobii – polegają na występowaniu u pacjenta silnego lęku aż do przerażenia włącznie w przypadkach ograniczonych do konkretnych, specyficznych sytuacji lub zjawisk. Może to być między innymi: ailurofobia – lek przed kotami, akrofobia – lęk przed przebywaniem na wysokości, arachnofobia – lęk przed pająkami, awiatofobia – lęk przed podróżowaniem samolotem, emetofobia – lęk przed wymiotami, hemofobia – lęk przed widokiem krwi, keraunofobia – lęk przed piorunami, kizofobia – lęk przez zanieczyszczeniami, klaustrofobia – lęk przed przebywaniem w zamkniętych, małych pomieszczeniach, kynofobia – lęk przed psami, nyktofobia – lęk przed ciemnością, odontofobia – lęk przed dentystą, leczeniem zębów, ofidiofobia – lęk przed wężami, zoofobia – lęk przed zwierzętami, i wiele innych. Funkcjonowanie społeczne osoby z takimi izolowanymi fobiami zazwyczaj zależy od jej możliwości unikania tych sytuacji. W przypadku nasilonego cierpienia i pogorszenia funkcjonowania można zastosować terapię behawioralną, z użyciem takich technik, jak systematyczna desensytyzacja (odwrażliwianie), która polega na powolnym oswajaniu danej osoby z lękorodną sytuacją poprzez stopniowe konfrontowanie jej z łagodną wersją lękotwórczej sytuacji. Farmakoterapię w przypadku fobii specyficznych stosuje się rzadko. Inne zaburzenia lękowe Stanowią one grupę zaburzeń lękowych, w przypadku których lęk nie jest ograniczony do konkretnych zewnętrznych przedmiotów czy wydarzeń życiowych, jak w przypadku fobii, ale jest tzw. lękiem nieokreślonym, niedającym się na początku przypisać żadnej konkretnej sytuacji ani też przewidzieć. Zalicza się do nich zaburzenia lękowe z napadami lęku (zespół lęku panicznego), zaburzenia lękowe uogólnione oraz zaburzenia depresyjne i lękowe mieszane. Zaburzenia lękowe z napadami lęku (epizodyczny lęk paniczny) – polegają na nawracających niezależnie od konkretnej sytuacji napadach bardzo silnego lęku aż do poczucia przerażenia z wyraźnymi objawami wegetatywnymi (duszność, szybkie bicie serca, kołatania serca, ból w klatce piersiowej, zawroty głowy). Może towarzyszyć temu strach przed utratą kontroli, przed śmiercią, przed „zwariowaniem”, a także poczucie omdlewania (lub strach przed omdleniem). Czasem w trakcie silnego napadu lęku pojawia się również poczucie nierealności otaczającego świata lub siebie samego (objawy depersonalizacji i derealizacji) – potęgujące strach przed wybuchem choroby psychicznej. Jeśli epizody te wystąpiły w konkretnych sytuacjach, pacjent może zacząć ich w przyszłości wtórnie unikać. Przy czym wydarzenia towarzyszące takim napadom lęku nie są obiektywnie zagrażające. Napad lęku panicznego trwa zazwyczaj kilka, kilkanaście minut (rzadko dłużej) i ustępuje samoistnie. Często jednak pomiędzy napadami lęku panicznego utrzymuje się pewien poziom lęku przed następnym epizodem, tzw. lęk przed lękiem (inaczej lęk antycypacyjny). Zaburzenia lękowe uogólnione (inaczej nerwica lękowa) – związane są z występowaniem przewlekłego, uporczywego, nieprzypisanego do konkretnych sytuacji lęku, tzw. lęku wolnopłynącego. Może wyrażać się on przez ciągłe poczucie wewnętrznego napięcia, niepokoju, rozdrażnienia, także zaburzeniami koncentracji i uwagi, niemożnością relaksacji, odpoczynku, napięciowymi bólami głowy. Towarzyszą temu objawy wegetatywne, np. zawroty głowy, przyspieszone bicie serca, ból lub dyskomfort w klatce piersiowej, przyspieszony oddech, zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego. Jednocześnie pacjent wyraża szereg nadmiernych, nieadekwatnych do danych sytuacji obaw, zamartwia się o rzeczy przyszłe, które mogą się wydarzyć i być w jego poczuciu i „przewidywaniu” niekorzystne dla niego czy jego bliskich (typowe są np. ciągłe nawracające obawy o to, że z bliskimi pacjenta lub nim samym może stać się coś złego oraz obawy przed negatywnymi konsekwencjami swoich poczynań). Zaburzenia depresyjne i lękowe mieszane – są rozpoznawane, kiedy współwystępują zarówno objawy depresyjne, jak i lękowe na podobnym poziomie nasilenia. Jednocześnie towarzyszą im okresowo objawy wegetatywne, jak np. przyspieszone bicie serca, duszność, drżenia ciała. Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (nerwica natręctw) Polegają na występowaniu nawracających, stereotypowych natrętnych myśli (obsesji) i/lub przymusowych czynności (kompulsji). Pacjent próbuje się przeciwstawiać takim myślom lub czynnościom, ale próby te zazwyczaj są bezskuteczne. Mimo własnego sprzeciwu rozwijają się u chorego „niechciane” myśli (obsesje) lub przymusowo wykonuje on „niechciane” czynności (kompulsje). Zarówno myśli, jak i czynności są zazwyczaj przykre dla pacjenta. Obsesje mogą dotyczyć rzeczy czy wydarzeń nieprzyjemnych, obscenicznych, bluźnierczych, agresywnych, a niekiedy układają się natrętnie w całe ciągi myślowe. Mimo to pacjent uważa je za własne myśli. Podobnie wykonywane czynności kompulsyjne mogą być niechciane, ale pacjent „musi je wykonać” w celu zmniejszenia napięcia wewnętrznego narastającego przy próbie opierania się im. Mogą to byś pojedyncze czynności (np. natrętne mycie rąk, wielokrotne, pomimo wcześniejszego potwierdzenia, sprawdzanie zamknięcia drzwi, okien, wyłączenia gazu) aż do powtarzających się przymusowo zachowań złożonych z szeregu następujących po sobie, często bezsensownych zestawów czynności. Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne mogą przebiegać z przewagą myśli natrętnych lub z przewagą czynności natrętnych. Ale także występuje postać tych zaburzeń, w której zarówno myśli, jak i czynności natrętne są równie mocno nasilone, mówimy wtedy o tzw. myślach i czynnościach natrętnych mieszanych (zobacz: Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne). Ostra reakcja na stres Zaburzenia stresowe pourazowe (zobacz: Trauma, stresor traumatyczny – czym jest uraz psychiczny?) Zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne) Zaburzenia z tej grupy rozpoznaje się u osób, u których dochodzi do utraty świadomej kontroli nad własną tożsamością, pamięcią, myśleniem, przeżywaniem czy własnym ciałem. Związane jest to ściśle z różnymi problemami, przede wszystkim z obszaru czynników psychologicznych i wynikających ze stresu (czynniki psychogenne). Zaburzenia te mogą się przejawiać w postaci dysocjacyjnej amnezji, fugi, osłupienia, transu i opętania, zaburzeń ruchu, drgawek, znieczuleń, czy utraty czucia zmysłowego. Wymagają w procesie diagnostyki bardzo uważnego różnicowania z innymi zaburzeniami psychicznymi i somatycznymi. Amnezja dysocjacyjna – polega na częściowej, rzadziej całkowitej, utracie pamięci, najczęściej na skutek traumatycznych wydarzeń życiowych. Zaburzenia pamięci mogą dotyczyć tylko jednego albo kilku obszarów życia związanych z tym wydarzeniem, a w pozostałych pacjent może funkcjonować prawidłowo. Fuga dysocjacyjna – pacjent w swoim zachowaniu wykonuje wiele różnych czynności, czasami bardzo złożonych (np. podróżuje daleko od miejsca zamieszkania), których potem nie pamięta (objawy amnezji dysocjacyjnej), nie wie np. gdzie był i w jakim celu. Osłupienie dysocjacyjne – polega na całkowitym niekontrolowalnym „odcięciu się” danej osoby od sytuacji, osób, miejsca, w którym się znajduje. Pacjent jest przynajmniej w znacznym stopniu przytomny, ale nie ma z nim jakiegokolwiek kontaktu emocjonalnego, słownego, czy wyrażonego w jego ruchu i zachowaniu. Trans i opętanie – mówimy o tym obszarze zaburzeń, kiedy niezależnie od własnej woli pacjent traci kontrolę nad myślami, przeżywaniem, ciałem, własną tożsamością z poczuciem (a czasami nawet z jego całkowitą utratą) jej kontrolowania przez „siły zewnętrzne”. Dysocjacyjne zaburzenia ruchu – przejawiają się zaburzeniami w poruszaniu poszczególnymi częściami ciała, np. kończynami; przypomina to częściowy niedowład lub – przy znacznym nasileniu – całkowite porażennie. Drgawki dysocjacyjne – zwane też napadami rzekomymi, przypominają drgawki w przebiegu pełnoobjawowego napadu padaczkowego, ale bez innych towarzyszących mu objawów, a świadomość pacjenta jest przy tym w pełni lub przynajmniej częściowo zachowana. Dysocjacyjne znieczulenia i utrata czucia zmysłowego – to psychogenne (niemające podłoża organicznego) zaburzenia czucia w zakresie różnych obszarów skóry czy narządów zmysłów, np. różnego rodzaju zaburzenia wzroku, słuchu, węchu. Inne zaburzenia dysocjacyjne – np. zespół Gansera (trudność w wykonywaniu niektórych prostych czynności czy odpowiedzi na najprostsze pytania, przy zachowaniu umiejętności działań złożonych czy odpowiedzi na skomplikowane pytania); osobowość podwójna (mnoga) – występowanie u danej osoby dwóch lub kilku osobowości, z własną odrębną tożsamością dla każdej z postaci i brakiem wzajemnych wspomnień pomiędzy nimi w trakcie „zmiany" osobowości. Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną Do zaburzeń tych zalicza się zaburzenia somatyzacyjne, zaburzenia hipochondryczne, zaburzenia autonomiczne pod postacią somatyczną, czy uporczywe bóle psychogenne. Pacjent skarży się na dolegliwości somatyczne, które mają wyraźny związek z czynnikami psychologicznymi, czego chory zwykle nie akceptuje w rozumieniu przyczyn swojego funkcjonowania i związanego z nim poziomu cierpienia. Zaburzenia somatyzacyjne – związane są z licznymi i ciągłymi skargami pacjenta na wiele różnych, często zmieniających się dolegliwości somatycznych, które niekoniecznie dotyczą konkretnej choroby czy chorób somatycznych. Zazwyczaj pacjent podaje objawy z zakresu różnych układów i narządów, np. układu oddechowego (duszność, przyspieszony oddech), układu sercowo-naczyniowego (przyspieszone bicie serca), układu pokarmowego (biegunki, zaparcia, wzdęcia, nudności) oraz cały szereg innych dolegliwości, jak bóle i zawroty głowy, poczucie mrowienia, cierpnięcia, swędzenia, czy pieczenia różnych obszarów ciała. Pacjenci często są poddawani wielu różnym badaniom zarówno podstawowym, jak i specjalistycznym, których wyniki nie odbiegają od normy. Dopiero konsultacja psychiatryczna (po wykonaniu tych badań) może ukierunkować dalszy sposób postępowania i leczenia takiego pacjenta. Zaburzenia hipochondryczne – polegają na przewlekłym, uporczywym przekonaniu pacjenta o występowaniu u niego co najmniej jednej poważnej choroby somatycznej, która według niego ma wiele niekorzystnych dla niego konsekwencji. Osoba na nie cierpiąca zazwyczaj skarży się na różne, ale niezbyt liczne, objawy związane z tą chorobą, które ją „potwierdzają”. Często nie mają one charakteru nieprawidłowego, patologicznego, ale przez chorego są tak odbierane. Pacjent, po wykluczeniu „chorób” przez lekarza, może „zmieniać” swoje „rozpoznania” na inne podczas kolejnych wizyt lekarskich, albo odnajdywać u siebie kolejne objawy będące „dowodem” choroby u niego „występującej”. Czasami tacy pacjenci odwiedzają wielu lekarzy różnych specjalności, ale mogą się czuć urażeni propozycją konsultacji psychiatrycznej. Zaburzenia (dysfunkcje) autonomiczne występujące pod postacią somatyczną – związane są przede wszystkim z podawanymi przez pacjenta skargami na dolegliwości związane z funkcjonowaniem układów kontrolowanych głównie przez nerwowy układ autonomiczny, układu sercowo-naczyniowego, oddechowego czy pokarmowego. Pacjent może zgłaszać np. objawy „nerwicy serca”, „nerwicy żołądka”, psychogennej biegunki, wzdęć, niestrawności, czkawki, przyspieszony oddech, przyspieszone bicie serca, drżenie ciała. Podaje też szereg innych objawów, które wiąże z danym układem czy narządem i skupia swoją uwagę na tych dolegliwościach i możliwych ich konsekwencjach, co daje mu poczucie cierpienia, pomimo prawidłowych wyników specjalistycznych badań diagnostycznych. Uporczywe bóle psychogenne – polegają na przewlekle występujących uporczywych silnych bólach, np. psychogennych bólach głowy czy dolnego odcinka kręgosłupa, które nie są związane z zaburzeniami czy chorobami somatycznymi, ale w ich powstawaniu i rozwoju główną rolę odgrywają czynniki psychologiczne. Inne zaburzenia nerwicowe Do kategorii tej zalicza się neurastenię i zespół depersonalizacji-derealizacji. Neurastenia jest zaburzeniem psychicznym związanym ze skargami pacjenta na tzw. „męczliwość psychiczną”, poczucie zmęczenia albo po wysiłku umysłowym, albo po nawet najmniejszym wysiłku fizycznym. Towarzyszą temu różne nieprzyjemne doznania fizyczne, np. napięciowe bóle głowy, zawroty głowy, bóle mięśniowe a także psychiczne: drażliwość, zaburzenia snu, niemożność odprężenia się, relaksacji i odpoczynku. Zespół depersonalizacji-derealizacji rozpoznaje się wtedy, gdy pacjent ma poczucie, że jego własne przeżycia, uczucia, myśli i pamięć nie należą do niego, „nie są jego” albo kiedy przedmioty czy osoby w jego otoczeniu sprawiają wrażenie nierealnych, „oderwanych od rzeczywistości”, „odległych”, czy też sztucznych (np. poczucie, że przedmioty dookoła to rekwizyty). Pacjent ma świadomość zachodzącej zmiany. Objawy takie mogą występować u osób zdrowych psychicznie np. w sytuacji przemęczenia, ale mogą też występować w przebiegu innych zaburzeń psychicznych, w tym nerwicowych. 76Bh9.

q9gyet5f4z.pages.dev/9

q9gyet5f4z.pages.dev/25

q9gyet5f4z.pages.dev/19

q9gyet5f4z.pages.dev/46

q9gyet5f4z.pages.dev/13

q9gyet5f4z.pages.dev/62

q9gyet5f4z.pages.dev/21

q9gyet5f4z.pages.dev/8

jąkanie u dzieci na tle nerwowym